Αν όμως ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ καταφέρει να απομακρύνει τον Τζερόμ Πάουελ από τη θέση του προέδρου της Fed, αυτή η υπόθεση θα πάψει να ισχύει. Η Fed δεν θα λειτουργεί πια ως ανεξάρτητο αντίβαρο στην εκτελεστική εξουσία, αλλά ως προέκταση της κυβέρνησης, υποτάσσοντας τον στόχο του χαμηλού πληθωρισμού σε άλλες προτεραιότητες, όπως το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους.

Τι θα ακολουθήσει;

Οι αγορές δεν θα το δουν με καλό μάτι, αν και τα σενάρια «κραχ» είναι πιθανώς υπερβολικά. Το χρηματιστήριο σημειώνει ιστορικά υψηλά, παρά την πιθανότητα απομάκρυνσης του Πάουελ. Επιπλέον, η επίδραση της νομισματικής πολιτικής στον πληθωρισμό είναι αργή και απρόβλεπτη.

Οι πραγματικές συνέπειες μιας Fed υποταγμένης στον Λευκό Οίκο θα φανούν σταδιακά – όταν θα ανακύψουν πληθωριστικές πιέσεις και η Fed, φοβούμενη να έρθει σε σύγκρουση με τον πρόεδρο, δεν θα αντιδράσει εγκαίρως.

Τότε επενδυτές και πολίτες δεν θα θεωρούν πια δεδομένο ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει χαμηλός μακροπρόθεσμα. Και επειδή οι προσδοκίες συχνά αυτοεπιβεβαιώνονται, ο πληθωρισμός θα τείνει να αυξάνεται. 

Τέλος της ανεξαρτησίας

Την περασμένη εβδομάδα, ο πρώην διοικητής της Fed, Κέβιν Γουόρς, που φημολογείται ως πιθανός διάδοχος του Πάουελ, διαβεβαίωσε ότι η επόμενη ηγεσία της Fed θα είναι ανεξάρτητη: «Η ανεξαρτησία στη χάραξη νομισματικής πολιτικής είναι απαραίτητη». Ο σύμβουλος του Τραμπ, Κέβιν Χάσετ, δήλωσε επίσης ότι «όλοι στον Λευκό Οίκο κατανοούν πόσο σημαντική είναι η ανεξαρτησία της Fed».

Αλλά το εάν η Fed θα είναι πράγματι ανεξάρτητη δεν το αποφασίζει ο εκάστοτε πρόεδρός της. Αν ο Τραμπ καταφέρει να απολύσει τον Πάουελ, μπορεί να απολύσει και τον επόμενο.

Τον Μάιο, το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι ο πρόεδρος δεν μπορεί να απομακρύνει μέλος της Fed –συμπεριλαμβανομένου του προέδρου – χωρίς αιτία. Ο Τραμπ δήλωσε την Τετάρτη ότι «μάλλον δεν θα απολύσει τον Πάουελ», αλλά άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο να φύγει «λόγω απάτης». 

Η ανακαίνιση

Η ομάδα του Τραμπ φαίνεται να προσπαθεί να κατασκευάσει αιτία αποπομπής, εστιάζοντας στο κόστος των εργασιών ανακαίνισης της έδρας της Fed.

Ωστόσο, η ανησυχία του Τραμπ για τα κόστη είναι επιλεκτική: το τείχος στα νότια σύνορα, το οποίο είχε υποσχεθεί το 2016 ότι θα κοστίσει 8-12 δισ. δολάρια και θα πληρωθεί από το Μεξικό, τελικά κόστισε 17 δισ. στους αμερικανούς φορολογουμένους και δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Τώρα το Κογκρέσο ενέκρινε άλλα 46,5 δισ. για την ολοκλήρωσή του.

Η ανακαίνιση της Fed είναι απλώς το πρόσχημα. Αυτό που πραγματικά θέλει ο Τραμπ είναι να αντικαταστήσει τον Πάουελ με κάποιον που θα μειώσει τα επιτόκια.

Κι αν το καταφέρει, θα πιστέψει ότι μπορεί να απολύσει και οποιονδήποτε άλλον πρόεδρο της Fed, όποτε το θελήσει.

Αλλαγή ισορροπιών

Ο πρόεδρος της Fed έχει μόνο μία ψήφο στην Επιτροπή Ανοικτής Αγοράς, η οποία καθορίζει τα επιτόκια και απαρτίζεται από 7 κυβερνήτες και 5 εκ περιτροπής προέδρους περιφερειακών τραπεζών. Ομως, αν ο Τραμπ διορίσει δικούς του στους κυβερνητικούς θώκους, μπορούν να καθαιρέσουν και όσους προέδρους περιφερειακών τραπεζών δεν συνεργάζονται. Στενοί του σύμβουλοι, όπως ο διευθυντής Προϋπολογισμού Ρας Βοτ, θεωρούν ότι η νομισματική πολιτική πρέπει να υπάγεται στον έλεγχο του προέδρου.

Οπως έγραψαν αναλυτές της Piper Sandler αυτή την εβδομάδα, είτε ο Πάουελ αποπεμφθεί είτε ολοκληρώσει τη θητεία του τον Μάιο, ο διάδοχός του θα είναι «τραυματισμένος» θεσμικά: «Οποιος κι αν πάρει τη θέση, οι αγορές θα αμφισβητούν την ανεξαρτησία του». Και προσθέτουν: «Η πολιτικοποίηση της Fed που βλέπουμε είναι μια κοσμοϊστορική εξέλιξη». 

Εχει σημασία;

Οι κυνικοί ίσως ισχυριστούν ότι η Fed ποτέ δεν ήταν πραγματικά ανεξάρτητη. Ο Χάρι Τρούμαν, ο Λίντον Τζόνσον, ο Ρίτσαρντ Νίξον και ο Ρόναλντ Ρίγκαν είχαν όλοι προσπαθήσει να επηρεάσουν τη Fed ώστε να κρατήσει τα επιτόκια χαμηλά.

Ομως, σε αντίθεση με τον Τραμπ, το έκαναν παρασκηνιακά, γνωρίζοντας ότι η εικόνα ανεξαρτησίας είχε σημασία. Παρ’ όλα αυτά, η υποχώρηση της Fed στις πιέσεις εκείνες συνέβαλε στην έκρηξη πληθωρισμού τις δεκαετίες του ’60 και του ’70.

Από το 1993 μέχρι σήμερα, οι πρόεδροι απέφυγαν τέτοιες παρεμβάσεις και ο πληθωρισμός διατηρήθηκε κοντά στο 2% – μέχρι το 2021.

Οι επικριτές θεωρούν την άνοδο του πληθωρισμού πάνω από 7% το 2021-22 ως απόδειξη ότι η ανεξάρτητη Fed απέτυχε. Στην πραγματικότητα, τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα και την αγορά εργασίας λόγω της πανδημίας έκαναν κάποια αύξηση του πληθωρισμού αναπόφευκτη.

Ο Πάουελ, όπως σχεδόν όλοι, υποτίμησε τη διάρκεια και την ένταση των πιέσεων που δημιούργησε η υπερβολική ζήτηση λόγω των κρατικών πακέτων στήριξης. Οταν το αντιλήφθηκε, αύξησε επιθετικά τα επιτόκια, με κίνδυνο να προκαλέσει ύφεση.

Ωστόσο, ο πληθωρισμός αποκλιμακώθηκε χωρίς να προκληθεί ύφεση, καθώς η αγορά και οι εργαζόμενοι δεν συμπεριφέρθηκαν σαν να επρόκειτο για μόνιμο φαινόμενο. Αυτό ήταν νίκη – όχι αποτυχία – του πλαισίου που καθιερώθηκε μετά το 1993.

Η νίκη είναι μερική

Ο δομικός πληθωρισμός, με βάση τον δείκτη προτίμησης της Fed, παραμένει στο 2,7%, πάνω από τον στόχο του 2%. Την Πέμπτη, ο Κρις Γουόλερ (άλλος πιθανός διάδοχος του Πάουελ) είπε ότι, αν εξαιρεθούν οι δασμοί, ο πληθωρισμός είναι κοντά στο 2%.

Αν αποπεμφθεί ο Πάουελ; Τον Μάιο, οικονομολόγοι της Goldman Sachs εξέτασαν αιφνίδιες αλλαγές ηγεσίας σε κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως και βρήκαν ότι δύο χρόνια αργότερα ο πληθωρισμός ήταν κατά 1-2 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερος, χωρίς κανένα όφελος για την ανάπτυξη.

Τέτοιες απομακρύνσεις είναι πιο συχνές σε αναδυόμενες οικονομίες. Το 2021, ο τούρκος πρόεδρος Ερντογάν αντικατέστησε τον διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας με έναν πιστό του που μείωσε τα επιτόκια ενώ ο πληθωρισμός ήταν ήδη στο 15%. Η λίρα κατέρρευσε και ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε στο 85% μέσα σε έναν χρόνο.

Οι ΗΠΑ δεν είναι Τουρκία. Το χρηματοπιστωτικό της σύστημα θεωρείται το πιο αξιόπιστο στον κόσμο – σε μεγάλο βαθμό χάρη στη Fed. Ομως, υπάρχουν σημάδια διάβρωσης αυτής της εμπιστοσύνης, όπως η υποχώρηση του δολαρίου και η άνοδος της τιμής του χρυσού. Αυτό που εντείνει την ανησυχία είναι πως οι αγορές αναμένουν υψηλότερο πληθωρισμό στο μέλλον.

Ο πληθωρισμός

Με βάση ομόλογα συνδεδεμένα με τον πληθωρισμό, οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό σε 3-4 χρόνια (όταν οι δασμοί θα έχουν εξαλειφθεί) αυξήθηκαν από 2,15% στα τέλη Ιουνίου σε 2,36%, σύμφωνα με αναλυτές της JPMorgan – κάτι που πιθανόν αντανακλά την ανησυχία για την τύχη του Πάουελ.

Η πιο πιθανή πορεία του πληθωρισμού βραχυπρόθεσμα είναι καθοδική, χάρη στην υποτονική αγορά εργασίας. Ομως όταν η οικονομία πάρει και πάλι μπρος και επιστρέψουν οι πληθωριστικές πιέσεις, η ελευθερία της κεντρικής τράπεζας να αυξήσει τα επιτόκια – ακόμα κι αν ο πρόεδρος διαφωνεί – θα αποδειχθεί καθοριστική.

Και δεν θα καταλάβουμε ότι τα φρένα δεν λειτουργούν παρά μόνο όταν έρθει η ώρα να σταματήσουμε.

Πηγή: The Wall Street Journal